Gợi ý cách chúng ta kể một câu chuyện hay

Gợi ý cách chúng ta kể một câu chuyện hay

Hồi đi làm mình hay quan sát phòng Human Resources. Không phải vì các chị váy ngắn mông cong, mà là do cách họ nói chuyện và thuyết phục người khác:

- Chị ơi tiền thưởng dự án bao giờ có ạ?
- Sắp rồi em.
- Nhưng em...
- Sao vầy em, thiếu tiền đi chơi với bạn ha? Hồi chị mới đi làm cũng thiếu trước thiếu sau suốt, đến nỗi đi chơi toàn để bạn trả nè. Bọn nó nhìn mặt chị thấy tội nghiệp quá nên quyết định bao luôn.
- ...
- Hồi đó ỉu xìu đến nỗi người yêu chị quyết định cưa để "bao" chị luôn cho tiện đó. Em làm đây cũng lâu rồi mà quên hỏi em có người yêu chưa?

Câu chuyện bắt đầu từ việc tiền nong (thật ra là đòi tiền thưởng - một việc tế nhị), một cách vô tình và duyên đáng đã chuyển sang một chủ đề tinh tế và đầy chất thơ: tình yêu.

Thay vì bảo công ty đang dồn dự án nên các em cứ chịu "khó" mà chờ, chị kể một câu chuyện mà trong đó chúng ta thấy sự gần gũi và vinh quang trong cái "khó" đó. Chị chia sẻ và không áp đặt, quan trọng hơn, câu chuyện của chị có sức nặng đủ để tạo cảm giác, biến cái "tôi" và "bạn" thành "chúng ta".

Chị phòng nhân sự sau đó ngồi kể rằng đi làm nhiều năm cũng gắn bó với công ty, thấy mọi người sốt ruột chị cũng lo và mong lắm. Nhìn chị cũng lo lắng và nghĩ cho mọi người như vậy, nào ai dám đòi! Đến một mức độ trải nghiệm nào đó thì mỗi câu chuyện có thể coi là một tài sản cá nhân.

Vậy một câu chuyện hấp dẫn cần những gì?

Thứ gì là thứ có sức sống nhất Trái Đất này? Thứ có thể hồi sinh từ một mảnh vụn nhỏ và phát triển với tốc độ thần kì? Thứ gì có thể thay đổi và điều khiển vật thể theo những cách phi thường nhất?

Đó là ý tưởng.

Chúng ta luôn bị thôi thúc bởi ý tưởng về một cái gì đó mới lạ. Khi gặp một ý niệm mới, não bộ chúng ta phải phân tích kĩ càng và vì thế ý niệm đó được ghi nhớ trong đầu. Những ý tưởng và suy tư đầu tiên sẽ hình thành ý thức của chúng ta về một sự vật, sự việc nào đó.

Phân tích trường hợp của mình. Lúc đó mình mới ra trường, chưa biết nhiều về cuộc sống một người trẻ đi làm. Cách chị nhân sự kể về cuộc sống của chị làm mình tò mò và ngạc nhiên. Cuộc sống một người trẻ đi làm là một ý tưởng mới khiến mình bị thu hút.

Giả sử mình đã đi làm được 5 năm thì rõ ràng ý niệm này không còn hấp dẫn được mình. Mình sẽ thẳng toẹt “Chị, chị, chị… tiền dự án của em đâu? Em còn mẹ già em nhỏ ở nhà".

Thứ hai là sự đồng cảm.

Ở đây có ai đọc một bài báo 5000 chữ mà nhớ được ý của cả 5000 chữ đấy? Hay các bạn chỉ nhớ được một vài ý chính/ chi tiết có liên quan đến bản thân. Chính xác hơn là các bạn tìm thấy bản thân trong 5000 chữ đó?

Kể chuyện hay thuyết phục cũng vậy. Bạn phải làm người nghe thấy bản thân trong câu chuyện bạn kể. Chúng ta sẽ không đọc một bài báo 5000 chữ đoạt giải Pulitzer nếu thấy nó không liên quan, nhưng lại sẵn lòng nghe một lời thủ thỉ "Hồi chị mới đi làm cũng thiếu trước thiếu sau suốt, đến nỗi đi chơi toàn để bạn trả nè".

Thứ ba là một chút kịch tính.

“Hồi đó xìu xịu đến nỗi người yêu chị quyết định cưa để "bao" chị luôn cho tiện”.

Đủ kịch tính để mình ngạc nhiên rồi trợn mắt mà lắng nghe. Kịch tính là cách để xóa đi những nghi ngờ/ chống cự trong suy nghĩ người nghe. Một cách để "reset" đầu óc người nghe và làm họ "hồn nhiên".

Một số người cho rằng kịch tính là cần thiết cho một câu chuyện hay. Điều này phụ thuộc vào thông điệp cũng như cách dẫn dắt câu chuyện. Ví dụ chúng ta có thể kể một câu chuyện đời thường theo một góc nhìn/ cách tiếp cận độc đáo, hoặc kể một câu chuyện đáng ngạc nhiên theo lối dẫn nhập đơn giản nhẹ nhàng. Chúng ta có thể sử dụng văn phong hài hước, “hài hước” là cách hay nhất để kể về những thứ “sâu sắc”.

Chúng ta cũng có thể sử dụng văn phong ngắn gọn để truyền đạt hay kể về những sự việc mang tính chất tiếp nối/ hồi tưởng. Cách kể hay văn phong sử dụng đều cần những khả năng nhất định. Hài hước hay ngắn gọn rõ ràng đều là biểu hiện của trí thông minh xã hội. Chúng ta không sinh ra đã tự nhiên vậy, chúng ta học cách để trở nên hài hước.

Những điều trên để tạo ra ấn tượng. Chúng ta cần ý tưởng, sự đồng cảm, kịch tính. Còn thiện cảm thì sao?

Nó dẫn đến điều cuối cùng và quan trọng nhất, hãy kể một câu chuyện thật.

Nếu không biết nói gì, hãy nói thật. Rằng bạn không biết nói gì nên sẽ vui lòng lắng nghe. Rằng bạn đã chuẩn bị nhiều lời hay ho, nhiều chủ đề hấp dẫn nhưng quên mất rồi. Rằng nếu buổi nói chuyện này thất bại thì bạn có thể có cơ hội thứ hai không? Rằng bạn đã vô ý không chuẩn bị cho buổi họp nên có thể gửi những thông tin còn thiếu vào buổi tối?

Một câu chuyện hay sẽ được ghi nhớ. Một câu chuyện thật sẽ tiếp tục sống.